Meten is Weten: Onze Zoektocht naar Echte Impact

“Hoe weten jullie eigenlijk of jullie impact maken?”

Deze vraag kreeg ik in 2022 tijdens een gesprek met een potentiële financier. Mijn antwoord was vol verhalen: Omar die zelfverzekerder werd, Yara die haar Nederlandse dromen waarmaakt, Mohammed die Nederlandse collega’s leerde kennen. (namen zijn fictief)

“Maar wat zijn jullie cijfers?” vroeg ze door.

Stilte.

We hadden prachtige verhalen, tevreden trainees, en het gevoel dat we echt verschil maakten. Maar harde data? Die hadden we niet.

Het Verhalen-probleem

Drie jaar lang draaide Grenzeloos op verhalen en intuïtie. We zagen mensen groeien, hoorden positieve feedback, en voelden dat onze aanpak werkte. Consulenten van de gemeente waren tevreden, trainees kwamen terug voor koffie na hun traject, en we hadden regelmatig mooie doorstroom naar werk.

Voor onszelf was dat genoeg bewijs. We waren bezig, mensen werden geholpen, wat wilden we nog meer?

Het probleem was dat verhalen niet schalen. Elke keer als we moesten uitleggen wat onze impact was, vertelden we weer dezelfde anekdotes. Financiers wilden trends zien. Partners wilden vergelijkbare data. En ook wijzelf begonnen ons af te vragen of we wel zo effectief waren als we dachten.

De Wake-up Call

In 2023 werd ons gevraagd om deel te nemen aan de Impact Expeditie van Grant Thornton. Een programma specifiek ontworpen om sociale ondernemingen te helpen hun impact te meten.

De eerste workshop zette ons stil bij de feiten. We moesten onze Theory of Change uitleggen – het verhaal van hoe onze activiteiten leiden tot onze beoogde impact. We hadden wel een idee, maar het was nogal vaag:

“We bieden een leerwerktraject → mensen leren Nederlands en vaardigheden → ze vinden werk → ze integreren beter.”

“En hoe weten jullie of die stappen echt gebeuren?” vroeg de trainer.

Dat is een goede vraag. 

De Eerste Metingen

We besloten simpel te beginnen. In plaats van een complex systeem te bouwen, gingen we gewoon vragen stellen aan onze trainees.

We ontwikkelden een vragenlijst die we als interview afnamen:

• Hoe beoordeel je je Nederlandse taalvaardigheid? (Eigen inschatting én docent-inschatting)
• Met hoeveel mensen heb je de afgelopen weken Nederlands gepraat?
• Hoelang duurde je langste gesprek in het Nederlands?
• Wat vind je van het aantal mensen dat je in Nederland kent?
• Hoe belangrijk is Grenzeloos voor jou bij het leren van Nederlands?
• Wat is het belangrijkste dat Grenzeloos voor jou heeft betekend?

Niets revolutionairs, maar wel concrete vragen over de dingen die we beweerden te doen.

De Verrassende Resultaten

Na twee maanden namen we dezelfde vragenlijst opnieuw af bij 8 trainees. De resultaten waren verrassend positief:

Taalontwikkeling: Gemiddeld groeiden mensen een kwart taalniveau in twee maanden tijd. Vooral spreken en verstaan verbeterden snel.

Waardering: Trainees gaven Grenzeloos gemiddeld een 9 uit 10 voor het belang bij het leren van Nederlands.

Netwerkeffect: Minder duidelijk meetbaar, maar wel zichtbaar in de open antwoorden.

Maar het interessantste waren de antwoorden op “Wat is het belangrijkste dat Grenzeloos voor jou heeft betekend?”:

• “Barista vaardigheden leren, Nederlands leren, nieuwe mensen leren kennen”
• “Contact met (andere) mensen, NL praten”
• “Sociaal contact, NL leren spreken met de gasten”
• “Alles”

Wat We Leerden Over Meten

1. Begin met wat je beweert te doen: We beweerden dat mensen bij ons Nederlands leren, zelfverzekerder worden, en een netwerk opbouwen. Dus dat gingen we meten. Simpel maar effectief.

2. Combineer cijfers met verhalen: De cijfers gaven ons trends en vergelijkbaarheid. De open vragen gaven ons context en betekenis. Beide waren nodig.

3. Eigen inschatting + externe beoordeling: We vroegen zowel trainees als docenten naar taalniveau. Interessant was dat trainees vaak strenger voor zichzelf waren dan wij voor hen.

4. Meet groei, niet alleen eindniveau: In plaats van “heeft iemand A2-niveau bereikt?” vroegen we “hoeveel is iemand gegroeid?” Dat gaf een realistischer beeld van onze bijdrage.

5. Houd het simpel: Onze eerste vragenlijst had 15 vragen. Dat was hanteerbaar voor zowel trainees als ons team.

De Beperkingen

We waren eerlijk over wat onze metingen niet konden:

Culturele bias: Mensen uit sommige culturen zijn geneigd om positiever te antwoorden over organisaties die hen helpen.

Taalbarrière: Interviews werden afgenomen door ons team, wat de antwoorden kon beïnvloeden.

Kleine groep: 8 mensen over 2 maanden is geen statistisch significante steekproef.

Geen controlegroep: We wisten niet hoe deze mensen zich zouden hebben ontwikkeld zonder Grenzeloos.

Maar het was een begin.

De Onverwachte Inzichten

Het meten zelf gaf ons ook inzichten die we niet verwacht hadden:

Timing van impact: Sommige effecten (taalgroei) waren snel zichtbaar, andere (uitstroom naar werk) duurden veel langer.

Diversiteit in behoeften: Wat voor de een het belangrijkste was, was voor de ander minder relevant.

De waarde van reflectie: Het stellen van de vragen zelf hielp trainees nadenken over hun eigen ontwikkeling.

Wat We Anders Zouden Doen

Begin vanaf dag één: We hadden al in 2019 kunnen beginnen met simpele metingen. Zelfs een maandelijkse vraag “Hoe gaat het?” had ons veel data opgeleverd.

Maak het onderdeel van het proces: In plaats van meting als extra taak, maak het onderdeel van reguliere gesprekken met trainees.

Meet ook wat niet werkt: Naast successen zijn ook uitval en teleurstellingen heel waardevolle data.

De Praktische Gids

Voor andere sociale ondernemingen die willen beginnen met impactmeting:

Stap 1: Definieer wat je beweert te doen

• Schrijf op wat jouw organisatie zou moeten bereiken
• Maak dit zo concreet mogelijk
• Focus op 3-5 kerneffecten

Stap 2: Kies meetbare indicatoren

• Voor elk effect: hoe zou je kunnen meten of het gebeurt?
• Mix kwantitatieve en kwalitatieve vragen
• Houd het simpel en hanteerbaar

Stap 3: Start met een baseline

• Meet de uitgangssituatie van je deelnemers
• Dit kan zo simpel zijn als een intakegesprek
• Leg vast waar mensen beginnen

Stap 4: Meet regelmatig

• Niet alleen aan het eind, maar ook tussendoor
• Geeft je inzicht in het proces, niet alleen de uitkomst
• Helpt je bijsturen als iets niet werkt

Stap 5: Analyseer en pas aan

• Kijk niet alleen naar de cijfers, maar ook naar wat ze betekenen
• Bespreek resultaten met je team
• Gebruik inzichten om je aanpak te verbeteren

De Tools Die Werken

Vragenlijsten: Simpel, vergelijkbaar, schaalbaar. 

Interviews: Diepere inzichten, persoonlijke verhalen. 

Observatie: Wat zie je gebeuren in de praktijk? 

Externe data: Uitstroom naar werk, uitkeringsstop, etc. 

Feedback van partners: Wat zien consulenten, werkgevers, etc.?

Het Grote Inzicht

Na het starten met meten was ons grootste inzicht dit: meten maakt je een betere organisatie. Niet omdat cijfers heilig zijn, maar omdat het je dwingt na te denken over wat je echt doet en waarom.

We ontdekten dat sommige dingen waar we trots op waren (onze app met competenties) lastig terug te vinden waren in meetbare impact. En andere dingen die we vanzelfsprekend vonden (de warme sfeer) bleken cruciaal voor het succes van mensen.

Meten gaf ons niet alleen antwoorden, maar vooral betere vragen.

De Realiteit Check

Impact meten is niet glamoureus. Het kost tijd, energie, en soms confronteert het je met ongemakkelijke waarheden. Maar het alternatief – blijven gissen of je impact maakt – is erger. Want zonder data kun je niet verbeteren, niet verantwoorden, en uiteindelijk niet bewijzen dat je onderneming de investering waard is.

Voor ons was meten uiteindelijk geen bureaucratische verplichting, maar een manier om beter te worden in wat we het allerbelangrijkste vonden: mensen echt helpen.

In de volgende blog duiken we in de harde realiteit van het runnen van een restaurant als sociale onderneming: waarom lage marges en hoge begeleidingskosten een lastige combinatie blijken te zijn.