Werken in een multiculturele omgeving

Er zijn veel verschillende modellen om naar te kijken als het gaat om intercultureel bewustzijn en communicatie. Een veelgebruikt model is dat van Geert Hofstede, een Nederlandse onderzoeker. Hij identificeerde 6 gebieden waarop culturen verschillen en noemde ze de 6 dimensies van cultuur:

1. Machtsafstand (power distance)
De eerste dimensie waar Hofstede over spreekt is machtsafstand. Machtsafstand kijkt naar de gelijkwaardigheid tussen mensen in een samenleving en hoe macht (on)gelijk verdeeld is. In een cultuur met een grote machtsafstand accepteren de “minder machtige” leden dat zij inferieur zijn aan anderen. In een samenleving met een kleine machtsafstand streven de mensen naar een gelijke machtsverdeling en zien elkaar als gelijkwaardig. Nederland is een land met een kleine machtsafstand, maar net over de grens in België is deze al veel groter. Veel Belgische studenten zijn bijvoorbeeld geshockeerd als zij in Nederland studeren en zien hoe Nederlandse studenten hun docenten tegen spreken over opdrachten of deadlines.

2. Masculiniteit versus femininiteit
Deze dimensie bekijkt de verschillen in culturen met een focus op masculiniteit of femininiteit. In een masculiene samenleving zijn prestatie, assertiviteit, en succes belangrijke waarden, terwijl femininiteit staat voor relaties, bescheidenheid, zorg, en levenskwaliteit. Nederland heeft een feminiene cultuur. Kinderen die in een Nederlandse cultuur opgroeien leren van jongs af aan om zorgzaam te zijn. Uiteraard leren we op school om ons best te doen, maar we leren ook dat het niet erg is als we fouten maken of als iets niet lukt. Kinderen die opgroeien in een masculiene cultuur leren dat het belangrijk is om de beste van de klas te zijn en in veel landen, bijvoorbeeld in Japan, is het zelfs zo dat leerlingen een nummer krijgen en worden gerangschikt van slimste tot “minst” slimste van de klas.

3. Individualisme en collectivisme
Bij individualistische en collectivistische culturen ligt het verschil in de mate waarin individuen afhankelijk zijn; zijn zij ‘ik’-gericht of ‘wij’-gericht? In een individualistische samenleving, zoals Nederland, zorgt men alleen voor zichzelf en hun directe familie. Het doel van een individualistische opvoeding is om onafhankelijkheid te creëren en kinderen worden geprezen als zij dingen zelfstandig kunnen, zoals hun schoenen strikken, of op hun 13^e zelf geld verdienen als krantjesbezorger. Ook is het gebruikelijk voor jonge mensen om uit huis te gaan op hun 18^e. In een collectivistische samenleving, zoals veel landen in het Midden-Oosten en Azië, groeien kinderen vaak op in grote families en leren ze dat het belangrijk is om een verantwoordelijk lid van je ‘groep’ (sociaal netwerk) te zijn. Harmonie houden binnen je groep (familie, werk, studiegenoten) is een van de belangrijkste waarden.

4. Onzekerheidsvermijding (uncertainty avoidance)
Onzekerheidsvermijding is de mate waarin leden van een cultuur zich vertrouwd en comfortabel voelen in onbekende structuren en situaties. In culturen met een hoge onzekerheidsvermijding, zoals Argentinië, Frankrijk, en Marokko, groeien kinderen op omringd door strikte regels over wat wel en niet mag, alsof onzekerheid een bedreiging vormt. In de werkcultuur uit zich dit in dat er een grote behoefte is aan formele arbeidsreglementen en dat werknemers vaak lang bij één bedrijf blijven werken. In culturen met een lage onzekerheidsvermijding, zoals Nederland, China, en veel Afrikaanse landen, groeien kinderen op met flexibele regels en leren ze dat onzekerheid normaal is. Het is niet raar om van baan of zelfs beroep te wisselen. Er zijn nog steeds regels op een werkplek, maar dit zijn er niet veel meer dan de basisregels.

5. Termijn denken
Deze dimensie betreft in hoeverre culturen zich focussen op de korte of lange termijn. In culturen met een lange termijn oriëntatie is de toekomst belangrijk. Er wordt gefocust op goed onderwijs, wat lijdt tot een goede baan in de toekomst. Culturen die focussen op de korte termijn hechten veel waarde aan tradities en kijken vaak terug op het verleden. Nederland zit een beetje tussen de twee in, zo vinden wij tradities (bijv. Sinterklaas) belangrijk, maar hechten wij ook veel waarde aan ons toekomstbeeld.

6. Toegeeflijkheid en terughoudendheid (indulgence and restraint)
De zesde cultuurdimensie van Hofstede kijkt naar culturen die zich richten op toegeeflijkheid of terughoudendheid. In een toegeeflijke samenleving (ook wel zwakke controle genoemd) vinden mensen het belangrijk om hun behoeftes en impulsen met betrekking tot genieten van het leven realiseren. Ze hechten meer belang aan vrije tijd, plezier, en geld uitgeven aan dingen die ons gelukkig maken. In terughoudende culturen (sterke controle) zijn er strikte sociale normen die plezier en het realiseren van behoeftes onderdrukken en reguleren.

Nu je dit allemaal gelezen hebt, herken je jezelf misschien in een paar voorbeelden. Misschien denk je ook terug aan momenten waarop je mensen uit verschillende culturen hebt ontmoet en niet helemaal begreep wat ze bedoelden of waarom ze iets deden. Hoewel dit allemaal slechts theorie uit een boek is, is het belangrijk dit soort gedrag, waarden en andere verschillen te herkennen en te beseffen dat geen van beide ‘kanten’ van de dimensies goed of fout is. Vooral op een werkplek waar het belangrijk is dat iedereen zijn mening en ideeën kan uiten, is het goed te weten dat sommige mensen zich daar misschien niet prettig bij voelen omdat ze bijvoorbeeld uit een cultuur met een hoge machtsafstand komen. Iemand uit een land met een hoge onzekerheidsvermijding weet misschien niet hoe te handelen in een veranderende of onbekende situatie, maar dat betekent niet dat diegene niet in staat is zich aan te passen en te leren.